تاریخچه

با توجه به ضرورت رعایت مسائل بهداشتی، ایمنی و زیست محیطی در حوزه فناوری نانو در ابتدای سال ۱۳۹۰ در کمیته استاندارد ستاد ویژه توسعه فناوری نانو پیشنهاد تشکیل شبکه ایمنی نانو مطرح گردید. هدف از ایجاد این شبکه، فراهم آوردن بستری مناسب برای مجموعه پژوهشگران حقیقی و مراکز مرتبط علاقمند در کشور بود که با پیوستن به این شبکه فعالیتهای خود را در حوزه ایمنی نانو در چارچوب برنامه های معین و تحت مدیریت شبکه، حول تدوین استانداردها، دستورالعملها و آیین نامه های ایمنی و زیست محیطی فناوری نانو متمرکز و همگرا نمایند. بر این اساس مجموعه شبکه ایمنی فناوری نانو ایران در یک چشم انداز میان مدت قادر خواهد بود تا نقش بسیار مهمی را در راستای توسعه ایمن تولید محصولات و فراورده های نانو فناوری ایفا نماید.
مطالعات اولیه مشتمل بر شناسایی متخصصین و مراکز فعال در این حوزه، طراحی و تدوین اساسنامه، تشکیل شورای موسسین و سپس شورای راهبردی و بررسی برنامه های کلان و اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت شبکه در طی ماههای پایانی همان سال به نتیجه نهایی نزدیک گردید.
این شبکه رسما فعالیت خود را از تابستان ۱۳۹۱ آغاز کرده است و در حال حاضر در زمینه های آموزش، تدوین استانداردهای و آئین نامه ها و ایجاد زیر ساختهای لازم در حوزه فناوری نانودر حال فعالیت می باشد.

اهداف شبکه

• شبکه سازی متخصصین و محققین و مراکز علمی و صنعتی فعال در حوزه ایمنی، سلامت و محیط زیست
• کمک به تعیین اولویت های ملی در راستای ماموریت شبکه و اجرای آن با هماهنگی و همگرا نمودن تحقیقات بین متخصصین و مراکز تحقیقاتی عضو
• زمینه سازی جهت تدوین استاندارد های ملی و بین المللی و نیز انطباق و بومی سازی استانداردهای معتبر بین المللی در کشور
• پشتیبانی کشور در تدوین مقررات، آیین نامه ها ، استاندارد های مرتبط با ایمنی ، سلامت و محیط زیست محصولات و فراورده های نانو
• کمک به ارتقاء سطح توانمندی های نرم افزاری و سخت افزاری کشور در حوزه های مرتبط

شورا راهبردی

شورای راهبردی شامل  ۷ نفر عضو اصلی از متخصصین مرتبط نانو بوده که عضویت آنها دو سالانه می باشد و توسط ستاد ویژه توسعه فناوری نانو تعیین می گردند . شورای راهبردی شبکه دارای وظایفی از قبیل موارد زیر است:

• تدوین و بازنگری اساسنامه
• تدوین و تصویب سیاست ها و طرح های تحقیقاتی کلان و بازنگری سالانه آنها
• تدوین و تصویب آیین نامه های داخلی نظارتی برکمیته های تخصصی- اجرایی
• انتخاب و پیشنهاد مدیر شبکه به ستاد توسعه فناوری نانو و تعیین وظایف و اختیارات و نظارت بر حسن اجرای وظایف محوله
• استماع گزارش عملکردمالی وفعالیتهای سالانه شبکه و تصویب برنامه های سال آینده

کارگروه تخصصی ایمنی زیست محیطی

یکی از کارگروه های تخصصی شبکه کارگروه ایمنی زیست محیطی است، این کارگروه در زمینه های تدوین آئین نامه ها، استانداردها و راهنماهای مورد نیاز در حوزه مسائل زیست محیطی فناوری نانو و ایمنی محصولات کشاورزی فعالیت می کند.
اهم محورهای فعالیت این کارگروه عبارت است از:

•  ارزیابی منابع اصلی نانو مواد در محیط زیست و راه های ورود به آن
• شناسایی فاکتور های موثر بر انتقال نانو مواد در محیط زیست
• بررسی نحوه انتقال نانو مواد در شرایط گوناگون زیست محیطی
• بررسی میزان تاثیر نانو مواد مهندسی شده بر افراد یک گونه و قابلیت اجرای تستهای شماتیک
• بررسی تاثیر نانو مواد مهندسی شده برجامعه انسانی و سایر بخشهای اکوسیستم
• ارزیابی چرخه عمر نانو مواد
• مدیریت ریسک نانو مواد و ارائه چهارچوبهای کاری

کارگروه تخصصی سلامت انسان

این کارگروه در حوزه های سلامت و ایمنی نانومواد و محصولات فناوری نانو در حوزه های مختلف آرایشی و بهداشتی، غذایی وکشاورزی و دارویی فعالیت می کند.
اهم محورهای فعالیت این کارگروه عبارت است از:

• تحقیقات-in vitro و in vivo جهت تعیین و یا پیشگویی پاسخهای بدن انسان به نانو مواد
• اندازه گیری و تعیین مشخصات نانو مواد در محیط های بیولوژیکی
• بررسی ارتباط بین خواص فیزیکو شیمیایی نانو مواد وفاکتورهایی نظیر جذب، توزیع، متابولیسم و دفع و ... در بدن انسان
• بررسی ارتباط بین خواص فیزیکو شیمیایی نانو مواد و میزان ورود به بافتهای مختلف بدن انسان
• نحوه پاسخ بدن انسان به نانو مواد در سطح مولکولی، سلول، بافت، ارگانها و تمام بدن
• بررسی نحوه تاثیر نانو مواد بر فاکتور های موثر بر سلامتی در مراحل مختلف زندگی

کارگروه تخصصی ایمنی شغلی

این کارگروه در حوزه های آموزش، تدوین و ایجاد زیرساختهای لازم در زمینه ایمنی محیطهای شغلی مانند آزمایشگاهها و کارخانجات که با نانومواد در ارتباط هستند، فعالیت می کند.
اهم محورهای فعالیت این کارگروه عبارت است از:

• ارزیابی پروسه ها و عوامل موثر بر میزان مواجهه با نانو مواد
• شناسایی جمعیت های مواجه با نانو مواد
• توصیف عوارض مواجهه با هریک از نانو مواد
• پایش عوارض بهداشتی جمعیت های مواجه
• تلفیق اطلاعات شاخص ریسک، شناسایی خطر، ارزیابی مواجهه و روشها و مدلهای ارزیابی ریسک به منظور ارزیابی ایمنی نانو مواد
• شناسایی و کنترل میزان مواجهه با نانو مواد در محیط های کاری
• تدوین دستورالعملها و استانداردهای شغلی مواجهه با نانوذرات برای گروههای مختلف

کارگروه اخلاق شبکه ایمنی نانو ایران

کارگروه اخلاق در نانوفناوری به طور کلی در حوزه های قوانین و مقررات، تبیین سیاست های کلی در حوزه اخلاق در فناوری نانو فعالیت می نماید.

 با توجه به گسترش روز افزون استفاده از محصولات نانو در سطح جامعه، این کارگروه با رویکرد میان مدت و دراز مدت چهارچوب ها راشناسایی و در نهایت آیین نامه و مقررات لازم برای استفاده در سطح کشور تهیه و تدوین می نماید.